رکن قانونی:
رکن قانونی صدمات ناشی از رانندگی در دو ماده ۷۱۴ و ۷۲۵ قانون مجازات اسلامی بیان شده است.
مطابق ماده ۷۱۴ همین قانون: «هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسائط نقلیه زمینی، آبی و هوایی) یا متصدی وسیلۀ موتوری، منتهی به قتل غیرعمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می‌شود».
همچنین طبق مادۀ ۷۲۵ همان قانون نیز «هر یک از مأمورین دولت که متصدی تشخیص مهارت و دادن گواهینامه رانندگی هستند اگر به کسی که واجد شرایط رانندگی نبوده، پروانه بدهند به حبس تعزیری از شش ماه تا یک سال و به پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم خواهد شد و پروانه صادره نیز ابطال می‌گردد».
رکن مادی:
جرائم صدمات بدنی ناشی از رانندگی شامل موارد زیر می شود :
الف- عمل مرتکب: که ممکن است به صورت فعل (عبور از معابر ممنوعه و تصادف با عابر پیاده) یا فعل ناشی از ترک فعل باشد مانند این‌که راننده‌ای ترمز اتومبیل خود را تعمیر نکند (ترک فعل) و بعد با همان وسیله رانندگی کند و به دیگری صدمه وارد سازد(فعل).
ب- خطاء مرتکب: مصادیق خطاء جزایی عبارتند از :
۱- بی‌احتیاطی: یعنی این‌که شخص بدون توجه به آثار عملی که عرفاً قابل پیش‌بینی است اقدام به انجام کاری می‌کند و منتهی به قتل یا صدمه به غیر می‌شود.
۲- بی‌مبالاتی : شخص نتیجه عمل را ، که همان اضرار به غیر است ، پیش‌بینی می‌کند اما سهل انگاری کرده و مرتکب جرم می‌گردد.
۳ – عدم مهارت: یعنی دست زدن به کاری که مرتکب از نظر بدنی و مادی یا معنوی(از نظر اطلاعات لازم) بر آن تسلط ندارد.
۴- عدم رعایت نظامات دولتی: نظامات دولتی ، هر نوع قانون یا مصوبه یا آیین‌نامه و حتی بخش‌نامه‌های کلی دولتی است که در رانندگی ، کلیه افراد ملزم به رعایت آن می‌باشند. باید بین عدم رعایت نظامات دولت و صدمه وارده رابطۀ علیت وجود داشته باشد و صرف خطا موجب مسئولیت کیفری نخواهد شد.
ج: وسیله ارتکاب: وسیله نقلیه اعم از زمینی، آبی و هوایی و نیز اعم از دوچرخه موتوردار مثل موتور سیکلت و سایر وسایل موتوری است و وسایل نقلیه بدون موتور مشمول قانون نمی‌باشند.
د: سمت مرتکب: مرتکب باید راننده وسیله نقلیه باشد و عمل مرتکب باید ماهیتاً رانندگی تلقی شود.
ه : نتیجه جرایم ناشی از رانندگی: این جرم از جرایم مقید بوده و باید یکی از دو نتیجه سلب حیات و یا سایر صدمات بدنی حاصل شود .
موارد مشدده جرایم رانندگی:
الف- مستی در حین رانندگی
ب- نداشتن گواهینامه مربوط به آن وسیله نقلیه
ج- سرعت غیر مجاز
د- رانندگی با وسیله نقلیه دارای عیب و نقص
ه- وقوع حادثه در محل عبور عابر پیاده
و- نرساندن مصدوم به مراکز درمانی
ز- رانندگی از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع است.
در تمام موارد فوق مجازات مرتکب به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مقرر افزایش یافته و دادگاه می‌تواند علاوه بر این مجازات ، مرتکب را به یک تا پنج سال محرومیت از رانندگی یا تصدی وسایل موتوری محکوم نماید.
موارد مخففه جرایم رانندگی :
تبصره ۲ ماده ۷۱۹ مقرر می‌دارد :
«هرگاه راننده مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند و یا مأمورین مربوطه را از واقعه آگاه کند و یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد نمود».سایت حقوق ایرانیان
